Przed rokiem 1500, dwumiesiçczna wyprawa kupiecka do Francji, Portugalii
lub Hiszpanii byla finansowana przez jednego kupca, samego lub ze
wspolnikiem i dotyczyla jednego statku i jednorazowej wyprawy
Od 1565, bardziej ryzykowne i kosztowniejsze, trwaj¾ce 12 miesiçcy wyprawy
kupieckie do Ameryki Poludniowej, Afryki Zachodniej czy Karaibow, wymagaly
zawi¾zywania spolek wiçkszych kapitalowo i trwajacych dluzej. ZaczQto tworzyc
spolki( umowy kupieckie) na czas nieokreslony- spolki okreslaly wielkosc
zaangazowania kapitalowego-(udzialy/ akcje). W spolkach „ brali” udzial kupcy
wiarygodni ze zwiazkôw- gildii kupieckich.
W roku 1595 zaczQly siQ wyprawy do Azji. Byly cztery razy bardziej kosztowne
niz wyprawy do Afryki czy Karaibow, ale i zwroty z importu przypraw z Wysp
Korzennych( dzisiejsza Indonezja) czy tez herbaty ( ktôra do Europy przewiezli
Holendrzy) byly bardzo znacz¾ce. Podroz w dwie strony trwala okolo 24
miesiQcy. Takie przedsiQwziQcia wymagaly od kilku do 15 lat na rozliczenie i
rozwi¾zanie. Takie inwestycje wiazaly sie z ryzykiem. Na przelomie XVII i
XVIII wieku 20% statkow zaginçla na morzach. Pojecie ryzyka wiazalo sie Scisle
z prowadzeniem interesow i inwestowaniem. Na stale weszlo do jQzyka
kupieckiego. Angielskie slowo "venture" , ktore tlumaczone jest na polski jako
"przedsiQwziQcie" znaczy po prostu - ryzyko. A "Joint venture" popularnie
tlumaczone na "wspolne przedsiQwziQcie" to nic innego jak wspolne ryzyko.
Angazowanie kapitalu w tak dlugie projekty powodowaly czQsto problemy
plynnosciowe. Zaangazowany kapital w projekt byl w nim zamrozony na dlugi
okres. Taka sytuacja wymagala bardzo dalekosiQznych rozwi¾zan. Nalezalo
stworzyc mozliwosci zbierania kapitalu na nowe wyprawy kupieckie of'erujac w
zamian "Udzialy " ( shares) w przedsiQwziQciu czyli proporcjonalny udzial w
zyskach i ryzyku do wlozonego kapitalu. ( To co dzisiaj nazywamy rynkiem
pierwotnym). W 1602 roku powstaje pierwsza udokumentowana Spolka Akcyjna
-holenderska Kompania Wschodnioindyjska. Wielu malych posiadaczy kapitalu
utworzylo olbrzymia spolkQ , ktora mogla prowadzic operacje zagraniczne ,
budowac statki, zakladac faktorie itd. Udzial w tej spolce byl zabezpieczony
dokumentem prawnym - akcjQ. Te dokumenty zabezpieczaj¾ce udzialy (
securities) wskazywaly w jakiej czQsci ich wlasciciel uczestniczyl w zyskach i
ryzyku. Ponadto te dokumenty mogly byc przedmiotem obrotu. Musialo wiQc,
powstac rozw⅛zanie, pozwalaj¾ce na mozliwosc sprzedazy( nabycia) udzialow w
juz funkcjonujQcych przedsiçwziçciach ( rynek wtorny). Tak powstaly
organizacje przypominaj¾ce dzisiejsze gieldy.
Ponadto potrzebne bylo rozw⅛zanie pozwalaj¾ce na sprawne sprzedanie
przywiezionego z wyprawy kupieckiej towaru po najlepszej , aktualnej cenie.- (
gieldy towarowe). Co wiçcej, powstaly rozw⅛zania pozwalaj¾ce sprzedawac/
kupowac prawa do towarow, ktore bçdQ lub powinny byc przywiezione z
zamorskiej wyprawy. Tak powstaly instrumenty pochodne opcje i kontrakty na